Bilinçli farkındalık (mindfulness), geçmişte yaşanan veya gelecekte planlanan olası deneyim ve duyguların etkisi altında kalmadan, yargısız bir biçimde an’ı kabul ederek onaylamak şeklinde tanımlanır.

“Şu an yaşananlara bilinçli olarak ve yargılamadan dikkat etmek”, bir kişilik özelliği değil anlık olarak tecrübe edilen bir farkında olma durumudur. Toplumun dikkatine sunulan farkındalık uygulamaları, meditasyonla benzerlik gösterse de aslında ondan farklıdır. Farkında olmak statik değildir ve bazılarımız daha farkında olarak dünyaya gelmez. Aksine, farkındalık temelli yaklaşım düşüncelerimizle yeni bir ilişki kurma esasına dayanır.

Antidepresan tedavisi, günümüzde depresyon için bir çözüm olarak oldukça sıklıkla kullanılan ve standartlaşmış bir yöntem. Fakat Centre for Addiction and Mental Health, Toronto, Ontario’dan Dr. Zindel V. Segal ve ekip arkadaşlarının yürüttüğü bir çalışma, bilinçli farkındalık temelli bilişsel terapinin, depresyon tanısı almış kişilerde etkili olduğunu gösteriyor. Depresyon tanısı alan kişilere antidepresan destekli bir tedavi planı çizmek oldukça yaygın. Ancak bu çalışma, düşünme kalıplarımıza dikkat etmenin de aynı derecede etkili olduğunu gösteriyor.

Çalışmada sekiz ay antidepresan aldıktan sonra depresyondan uzaklaşan katılımcılar üç gruba ayrılıyor. Birinci grup antidepresan kullanmaya devam ederken ikinci gruptaki katılımcılar farkındalığa dayalı bilişsel terapi (MBCT) programına katılıyor. Üçüncü gruba dahil edilen katılımcılar ise plasebo kontrol grubunu oluşturuyor. Çalışma sonunda MBCT grubundaki katılımcılara, kendilerini depresif hissettiklerinde düşünce kalıplarını nasıl izleyebilecekleri ve olumsuz düşüncelerden etkilenmekten nasıl kaçınacakları öğretiliyor. Katılımcılar, olumsuz düşünceler yerine kendi düşünceleri ve durumlarına daha mantıklı ve yargı barındırmayan bir yansıma yapmayı öğreniyor. Çalışmanın sonunda, remisyon döneminde depresif semptomlar gözlenen hastalar için, MBCT’nin onları depresyonun tekrarlanmasından korumada antidepresanlar kadar etkili olduğu görülüyor.

Bilinçli farkındalık temelli terapiler sayesinde bireyler sorunlarıyla başa çıkma, içsel ve dışsal deneyimleri kabullenme ve uzaklaşma stratejilerini; psikolojik rahatsızlıklara yol açan yaşantıların değiştirilmesini değil kabullenilmesini öğrenebiliyor. Kısacası bu terapiler depresyon tedavisinde gerçekten etkili olabilir.

Detaylar için kaynaklar

APA.org. (2012). What Are The Benefits of Mindfulness? Retrieved from https://www.apa.org/education/ce/mindfulness-benefits.pdf.

Bishop, S. R.,Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., … & Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical psychology: Science and practice, 11(3), 230-241

Hayes, S. C.,Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1-25

Kuyken, W., & Evans, A. (2014). Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Recurrent Depression. Mindfulness-Based Treatment Approaches, 29-60. doi:10.1016/b978-0-12-416031-6.00002-5

Segal, Z. V., Bieling, P., Young, T., MacQueen, G., Cooke, R., Martin, L., … Levitan, R. D. (2010). Antidepressant Monotherapy vs Sequential Pharmacotherapy and Mindfulness-Based Cognitive Therapy, or Placebo, for Relapse Prophylaxis in Recurrent Depression. Archives of General Psychiatry, 67(12), 1256. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2010.168

Siegel, R. D., Germer, C. K., & Olendzki, A. (2009). Mindfulness: What is it? Where did it come from?. In Clinical handbook of mindfulness (pp. 17- 35). Springer New York.