Otizm Spektrum Bozukluğu, sosyal ve iletişimsel bozuklukları da beraberinde getiren gelişimsel bir hastalıktır. Bugüne kadar kan testi, genetik tarama veya teşhis için kullanılabilecek bir görüntüleme testi olmadığı için, otizm davranışsal olarak tanı konmuş bir bozukluk olmaya devam ediyor.
Bireye otizm teşhisi konulması, klinisyenin çocuğun göze bakma bakışlarını, yüz ifadesini, vücut duruşu ve jestlerini içeren sosyal becerileri için sezgisel hissine dayanır. Beyne bağlı bir gelişimsel bozukluk olan otizmin genetik bir altyapısının olduğu bilinse de, sebepleri hala kesin olarak bilinmiyor. Bütün bu belirsizlikler bir araya geldiğinde hastalığın tedavisi için tercih edilebilecek en etkili yolları bulmak da zorlaşıyor. Otizmli çocukların sosyal ilişkiler kurmakta zorlandığı, karşılarındaki kişilerin gözlerine bakmadıkları ve isimleri söylendiğinde dönüp bakmadıkları bilinen temel belirtiler. Ayrıca otizmli çocukların eğitim sürecine dahil olduklarında oldukça yalnızlık çektikleri biliniyor. Sosyal ilişkiler kurma konusunda sıkıntı yaşayan otizmli çocuklar, duygularını ifade etmekte güçlük çekiyor. Henüz bu hastalığın sebebine dair bir ipucuna ulaşılabilmiş olmasa da otizm teşhisi konmuş kişilerin yaşam kalitesini yükseltmek için uzun yıllardır denenen terapötik yaklaşımlar var. Fakat otizmin doğası ve belirtilerinin kişiden kişiye değişmesi sebebiyle en uygun yaklaşım olarak belirlenebilecek tek bir terapi modeli oluşturulamadı.
Son yıllarda özellikle sosyal iletişim sorunlarını çözmek umuduyla geliştirilmeye başlanan “otizmli çocuklar için sosyal robotlar”, psikoloji ve bilgisayar mühendisliği başta olmak üzere birçok farklı alandan araştırmacının katkısıyla otizmli çocukların gelişim sürecine dahil olmaya başladı. Sosyal açıdan zeki denilebilecek yazılımlar ve robotikler eğitim, rehabilitasyon ve terapi gibi amaçlarla artan bir sıklıkta kullanılmaya başlandı. İnsana benzer şekilde etkileşim kurabilen robotlar, otizmli kişilerin bilgisayar teknolojisinden doğal bir çevrede faydalanmasını sağlıyor. Teknolojiyle birlikte meydana gelen güvenli ve öngörülebilir bir çevre, otizmli çocukların yaratıcı keşifler yapmasına olanak sağlıyor.
İlk olarak 1976 yılında otizmli bir çocuğun bir klavye yardımıyla robotik bir aracı uzaktan hareket ettirmeye çalışmasıyla başlayan sosyal robot ve otizm ilişkisi serüveni Yale Üniversitesi’nden bir grup araştırmacının elde ettiği bulgularla devam ediyor. Yapılan çalışmada otizm spektrum bozukluğu olan çocukların, robotlarla çalıştıktan bir ay sonra sosyal becerilerinde gelişmeler gözlendi. Göz teması kurmayı ve diğer sosyal davranışları modelleyen robotlar, çalışmaya katılan 12 ailenin çocuklarına hikaye anlatımı ve etkileşimli oyun dizaynı yardımıyla rehberlik etti. Bu süreçte amaç, çocukların duygusal anlama, olayları başkalarının gözünden görme ve sırayla alma gibi sosyal becerilerini geliştirmekti. Science Robotics dergisinde yayınlanan çalışmanın sonuçlarına göre, 30 gün boyunca her gün 30 dakika olmak üzere, robotlarla etkileşim kuran çocuklar göz kontağı kurup iletişimi başlatma noktasında epey mesafe kat etmişlerdi. Robotların laboratuvar ortamı dışında da çocuklarla çalışabiliyor olması robotların tercih edilme oranını artırıyor. Görünen o ki, çalışmalar ilerledikçe otizm tedavisinde teknolojiyle beraber gelen yeni çözüm yollarını konuşmaya devam ediyor olacağız.
Detaylar için kaynaklar
Cabibihan, J., Javed, H., Ang, M., & Aljunied, S. M. (2013). Why Robots? A Survey on the Roles and Benefits of Social Robots in the Therapy of Children with Autism. International Journal of Social Robotics, 5(4), 593-618. doi:10.1007/s12369-013-0202-2
Pelphrey,Spectrum, K. (2017, January 17). Robots, Apps and Brain Scans: New Tools to Help the Autistic Child. Retrieved March 10, 2019, from https://www.scientificamerican.com/article/robots-apps-and-brain-scans-new-tools-to-help-the-autistic-child/
Scassellati, B., 2007. How social robots will help us to diagnose, treat, and understand autism. In Robotics research (pp. 552-563). Springer Berlin Heidelberg.
Scassellati, B., Boccanfuso, L., Huang, C., Mademtzi, M., Qin, M., Salomons, N., … Shic, F. (2018). Improving social skills in children with ASD using a long-term, in-home social robot. Science Robotics, 3(21), eaat7544. doi:10.1126/scirobotics.aat7544
Weir, W. (2018, August 22). Robots help children with autism improve social skills. Retrieved March 9, 2019, from https://news.yale.edu/2018/08/22/robots-help-children-autism-improve-social-skills
Werry, I., Dautenhahn, K., Ogden, B., & Harwin, W. (2001). Can Social Interaction Skills Be Taught by a Social Agent? The Role of a Robotic Mediator in Autism Therapy. Lecture Notes in Computer Science, 57-74. doi:10.1007/3-540-44617-6_6