Arkadaşları tarafından sorumluluk sahibi, dakik ve çalışkan olarak tanımlanan bir erkek ile yine arkadaşları tarafından duygusal olarak dayanıklı, morali kolay bozulmayan ve yaşadığı stresi kontrol altına alabilen bir kadının ortak özelliği nedir? Kişiliğimiz hiç kuşkusuz nelerden hoşlandığımızdan kimlerle arkadaşlık kuracağımıza kadar bizimle ilgili pek çok ipucu sağlayabilir. Fakat Washington Üniversitesi araştırmacısı Joshua Jackson ve ekibinin yaptığı araştırmaya göre kişilik özelliklerimiz ve arkadaşlarımızın kişiliğimiz hakkındaki yorumları bir arada ele alındığında ne kadar uzun yaşayacağımızı bile tahmin etmek mümkün.

Araştırmanın detaylarına gelmeden önce en çok kabul gören kişilik kuramlarından biri olan “5 Faktör Kişilik Kuramı”na göz atmakta fayda var. Robert McCrea ve Paul Costa tarafından 1970’lerde geliştiren bu kurama göre kişilik temelde 5 boyuttan oluşur. Bu boyutlar dışadönüklük, duygusal denge, deneyime açıklık, uyumluluk ve öz-disiplindir. Dışadönüklük bireyin ne kadar aktif, girişken ve arkadaş canlısı olduğuyla; duygusal denge bireyin duygularını ne kadar düzenleyebildiği ve dengeli deneyimlediği ile; deneyime açıklık bireyin yeni deneyimlere karşı tutumuyla; uyumluluk bireyin ne kadar uysal, dürüst ve yardımsever olduğuyla ve son olarak öz-disiplin bireyin dakiklik, çalışkanlık ve organizasyon becerileriyle ilgilidir. Tüm bu özellikler hepimizde var olmasına rağmen bazılarına daha az veya daha çok sahip oluruz.

Jackson ve ekibi, “5 Faktör Kişilik Kuramı”nı temel alan araştırmaları için 75 yılda  600 katılımcıdan toplanan veriyi analiz etti ve belirli kişilik özelliklerinin yaşam süresiyle bağlantısının olup olmadığını araştırdı. Sonuçlara göre erkekler için öz-disiplin ve deneyime açıklık arttıkça yaşam uzarken, kadınlar için duygusal denge ve uyumluluk arttıkça yaşam süresi de artış gösteriyor. Araştırmanın bir diğer ilginç noktası ise katılımcıların kendi kişilik özellikleriyle ilgili yaptıkları yorumlardan çok arkadaşlarının onlar hakkındaki yorumlarının yaşam süreleriyle olan ilişkisi. Araştırmacılar, katılımcıların söz konusu kendi kişilikleri olunca yanlı cevaplar verebileceklerini, bu nedenle onları iyi tanıyan bireylerin yorumlarının daha objektif olabileceğini vurguladı.

Kişiliğin değişip değişemeyeceği devam eden bir tartışma konusu; fakat “5 Faktör Kişilik Kuramı”nda belirtilen her bir özellik için nerede durduğumuzun farkında olmak yaşayabileceğimiz olumsuzlukları azaltmamıza yardımcı olabilir. Örneğin duygusal dengesizlik bakımından yüksek isek stresle başa çıkma, öfke kontrolü gibi öğrenilebilir beceriler üzerinde çalışarak ve gerektiğinde profesyonel yardım alarak bu kişilik özelliğinin hayatımızı olumsuz etkilemesini olabildiğince engelleyebilir, daha sağlıklı ve uzun bir yaşam için adımlar atabiliriz.

Detaylar için kaynak

Jackson, J. J., Connolly, J. J., Garrison, M., Leveille, M. M., & Connolly, S. L. (2015). Your Friends Know How Long You Will Live. Psychological Science, 26(3), 335-340.