İnternet, bilgisayar ve akıllı telefonların oldukça yaygın olduğu bu dönemde bilgiye ulaşmak artık hiç zor değil. Günlük hayatta karşılaştığımız ve öğrenmek istediğimiz herhangi bir bilgiye arama motorları aracılığıyla saniyeler içinde ulaşabiliyoruz. Bilgiye ulaşma yollarımızdaki bu değişimin sosyal hayatı nasıl etkilediğine dair tartışmalar ve araştırmalar hızla devam ediyor. Diğer yandan da bilgi ve hafıza üzerine çalışan bilişsel psikoloji araştırmacıları, internetin bilişsel etkilerini daha derinlemesine anlamaya çalışıyor. Peki, bilgiye arama motorlarından ulaşmanın nasıl bir bilişsel etkisi olabilir?

Yale Üniversitesinden Matthew Fisher ve ekibi, 9 farklı deneysel ölçüm ile internet arama motorlarının insanların bilgi ve hafızaları üzerinde nasıl etki yarattığını incelemeyi amaçladı. Araştırma kapsamında ilk önce katılımcılara bir takım sorular verdiler ve katılımcıların bu soruları arama motorlarının da yardımıyla cevaplamalarını istediler. Sonrasında ise araştırmaya katılanlara tamamen farklı sorular verdiler ve katılımcıların bu soruları ne derece iyi açıklayabileceğine baktılar. Bu deney, sorulan sorular değiştirilerek, öncesinde de ölçüm yapılarak, arama davranışı ve zamanı kısıtlanarak farklı şekillerde tekrarlandı.

Sonuçlara göre, arama motorundan bilgiye ulaşan kişiler, bu şekilde edindikleri bilginin kendi hafızalarında var olduğu yanılgısına kapılıyorlar. Arama davranışı, arama süresi ve içerik kontrol edildiği durumlarda da sonuç değişmiyor. fMRI ölçümlerini de kullanan araştırma, bir açıklamaya internet üzerinden ulaşmanın, daha sonra başka konular üzerinde de daha kaliteli açıklama yapabilme hissi ile ilişkili olduğunu gösteriyor. Çalışmanın en ilginç sonuçlarından biri de bu etkinin kişiler yaptıkları arama sonucunda istedikleri bilgiye ulaşamasa da devam ediyor olması. Yani bu yanılgı, arama sonucunda edinilen bilgiden değil, sadece arama davranışından kaynaklanıyor. Özetle, internet ve internet üzerinden edindiğimiz bilgiler, farkında olmasak da, kendi entelektüel kapasitemiz ile ilgili yanılgıya düşmemize sebep olabiliyor.

Detaylar için kaynak

Fisher, M., Goddu, M.K., Keil, F.C. (2015). Searching for explanations: How the internet inflates estimates of internal knowledge. Journal of Experimental Psychology:General,144(3) 674-687.