Çoğumuzun ‘stalk’, ‘stalklamak’ olarak bildiği, dilimizde tam olarak karşılığı olmasa da sinsice takip etmek, gözetlemek anlamına gelen davranış gerçek hayatta ve internet ortamında sanıldığından daha çok yaşanıyor. Teknolojiyi daha çok kullanan kesim olan gençler, özellikle de romantik ilişki yaşayan gençler arasında teknoloji kanallarından gözetlemek oldukça yaygın. Partnerinin Facebook hesabına girip mesajları kontrol etme, telefonundaki konuşmaları okuma, kendisi gibi davranıp mesajlaşma ve bunları genellikle karşıdaki kişinin haberi olmadan yapma siber gözetleme olarak tanımlanabilir. Mağdurları ise bu durum sebebiyle duygusal olarak ciddi olumsuz sonuçlar yaşayabilir. Peki, kimler daha çok siber gözetleme yapıyor ve neden?

Catherine D. Marcum ve ekibi, Amerika’da 5000’e yakın üniversite öğrencisiyle çalışarak siber gözetleyicileri tanımaya ve bu davranışlarında neyin belirleyici olduğunu anlamaya çalıştı. Öğrencilerin siber gözetlemeyle ilgili davranışları, öz-kontrolleri, arkadaş ilişkileri ve bazı kişisel bilgilerini içeren veriler topladı. Bu çalışma sadece romantik partnerlerinin sosyal medya hesapları üzerinden takip etme davranışlarına odaklandı.

Elde ettikleri sonuçlar bizi siber gözetlemeyi kimlerin daha çok yaptığına dair bilgilendiriyor. Sonuçlar öz-kontrolü düşük olan kişilerin, romantik partnerlerinin sosyal medya hesaplarına daha sık ve habersiz girerek gözetleme yaptıklarını gösteriyor. Öz-kontrolü yüksek olan kişilerde ise bu davranış bu kadar sık gözlenmiyor. Yani, dürtü kontrolünün zayıf olması, siber gözetleme davranışı açısından önemli bir belirleyici. Bir diğer bulgu ise siber gözetleyicilerin genellikle erkek olduğu yönünde. Kişinin kendisinin sosyal medyayı aktif olarak kullanması da önemli bir etken. Hali hazırda sosyal medyada aktif olan bir kişi daha rahatlıkla ve daha sıklıkla partnerinin sosyal medya hesaplarını kendisinden habersiz gözetliyor. Arkadaş ortamının bu davranışı destekleyici tepkisi ise kişilerin gözetleme davranışlarını artırmada anlamlı bir etken.

Peki, internette partnerini habersizce gözetleyen kişiler bundan ne fayda sağlıyor? Siber gözetleme daha çok anlık rahatlama sağlayan, dürtüsel bir davranış. Romantik partnerin davranışlarına dair merakı gidererek ve kontrol hissi sağlayarak kişiyi tatmin ediyor. Ancak bu durum elbette sağlıklı değil. Üniversite öğrencileri arasında siber gözetlemenin bu kadar yaygın olduğu düşünülürse gençlerin bu konuda bilgilendirilmesi, eğitim kurumlarında sağlıklı ilişki ve nelerin sınırı aştığına dair bilgi verilmesi fayda sağlayabilir.

Detaylar için kaynak

Marcum, C. D., Higgins, G. E., Nicholsoon, J. (2016). I’m wathcing you: Cyberstalking behaviors of university students in romantic relationships. American Journal of Criminal Justice. Doi:10.1007/s12103-016-9358-2