Sigarayı bırakma sürecine giren bireylerin sıklıkla gelen anlık dürtüsel istek ve bu isteği bilinçli olarak bastırma ikilemiyle başa çıkması gerekiyor. Bu da ciddi bir kişisel kontrol mekanizmasına sahip olmayı gerektiriyor. Kişisel kontrol mekanizmasının başarılı olması durumunda anlık istek bastırılıp sağlıklı yönde karar veriliyorken, kontrol mekanizmasının başarısız olduğu durumlarda anlık dürtü yönünde hareket ediliyor.

Bu mekanizmayı evrimsel açıdan inceleyen çalışmalar, erkeklerin eş bulma motivasyonuna sahip olma durumunda geleceğe yönelik karar alamadığını ve daha çok anlık düşünerek hareket ettiğini gösteriyor. Örnek olarak eş bulma motivasyonuna sahip erkeklerin paraya daha fazla önem verdiği, dikkatsizce harcama yaptığı, kumarda risk alma ihtimalinin daha fazla olduğu, daha fazla bağış yaptığı ve anketlerde daha fazla savaş yanlısı yorum yapma eğiliminde olduğu geçmiş araştırmalarca ortaya konmuş durumda. Yeni bir çalışmada ise eş bulma motivasyonuna sahip erkeklerin sigara içme davranışı inceleniyor.

Wen-Bin Chiou ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada sigarayı bırakmaya niyetli olan yaklaşık 80 erkeğe çekici ve daha az çekici olmak üzere farklı kadın fotoğrafları gösterildi. Gösterilen fotoğrafları ne kadar çekici olarak algıladıklarına dair derecelendirilmeleri istendi. Katılımcıların zihinlerini eş bulma odağına çekmek için ise kelime-renk eşleştirmesine dayanan bilişsel bir yöntem izlendi. Bunun ardından, gerçekleştirilen manipülasyonlardan bağımsız 30 dakikalık bir görev verilen katılımcılara eğer isterlerse sigara içebilecekleri söylendi ve katılımcıların sigara içip içmeyeceğine bakıldı.

Deneyde, daha çekici kadın fotoğraflarına maruz kalan erkeklerin, diğerlerine kıyasla daha fazla sigara içtiği gözlendi. Yani, eş bulmaya odaklı zihin yapısı, kişisel kontrol mekanizmasını azaltarak sigara bırakma kararı alan erkeklerde daha fazla sigara içme davranışına yol açtı. Bu sonuç, eş bulma odaklı zihin yapısının dürtü kontrolü üzerinde azaltıcı etkisi olduğunu ve kişisel kontrol mekanizmasını yavaşlattığını destekliyor.

Detaylar için kaynak

Chiou, W. B., Wu, W.H., & Cheng, Y. Y. (2015). Beauty against tobacco control: Viewing photos of attractive women may induce a mating mindset, leading to reduced self-control over smoking among male smokers. Evolution and Human Behavior, 36, 218-223.