Bireylerin sahip olduklarını hissettikleri yaş ile kimlik yaşları arasında fark olduğu uzun süredir biliniyor. Bu duruma öznel yaş adı veriliyor. Genel olarak öznel yaş, hissedilen yaş ve kimlik yaşı olarak adlandırdığımız iki farklı fakat ilişkili bileşenden oluşuyor. Sağlık, uzun süreli yaşam ve iyi oluşun öznel yaş üzerinde belirleyici etkiye sahip olduğunu mevcut araştırmaların sonuçları kanıtlamış durumda. Peki, öznel yaş algısını başka ne etkiliyor? Bu zamana kadar yapılan çoğu çalışma, kişinin uzun süreli deneyimlerinin öznel yaş üzerine etkisine odakmış durumda.

Kısa süreli deneyimlerin etkisini inceleyen bir araştırma bulunmadığını fark eden Kotter-Grühn ve arkadaşları, bu konuya eğilen bir araştırma gerçekleştiri. Araştırmada, yaşları 60 ile 96 arasında değişen katılımcılardan, 8 gün boyunca, gün sonunda deneyimledikleri olumlu duygu, olumsuz duygu, stres ve karşılaştıkları sağlık problemleri (fiziksel acı vb.) ile ilgili bilgi toplandı. Sonrasında ise bu günlük deneyimlerin hissedilen yaş üzerinde değişiklik yaratıp yaratmadığına bakıldı.

Sonuçlar, kişinin kendisini olduğu yaştan daha genç veya yaşlı hissetmesinin, sanılanın aksine, günlük deneyimlerin sonuçları ile belirlendiğini ortaya koydu. Hissedilen yaştaki günlük farkın, hangi günün önce veya sonra yaşandığıyla ilgili olmadığı bulundu. Diğer taraftan ise, gün boyunca ortalama bir günden daha fazla stres faktörü, olumsuz duygu ve sağlık problemi ile karşılaşan bireylerin, o gün için kendilerini olduklarından daha yaşlı hissettiği görüldü. Buna karşın gün içinde deneyimlenen olumlu duyguların, olumsuz duygular kadar belirleyici bir etki yaratmadığı gözlemlendi. Olumlu duyguların kişinin daha genç hissetmesi üzerinde bir rol oynadığı görülse de, hissedilen yaş değişiminde diğer etkenler kadar büyük payının olmadığına yönelik bulgular elde edildi.

Araştırma, kısa süreli deneyimlerin de bireyin hissettiği yaşı değiştirebileceğini ortaya koyuyor. Stres, deneyimlenen duygular ve sağlık problemleri ile ilişkili olması açısından, hissedilen yaşın tedavi ortamlarında ölçülmesinin, sağlık ve iyi oluşçalışmalarına fayda sağlayabileceği de işaret ediliyor.

Detaylar için kaynak

Kotter-Grühn, D., Neupert, S. D., & Stephan, Y. (2015). Feeling old today? Daily health, stressors, and affect explain day-to-day variability in subjective age. Psychology & Health, 1-16.