Belirli gruplara yönelik kalıplaşmış yargılar, yani stereotipler, davranışlarımızı biz farkında olmadan fazlasıyla etkileyebilir. Stereotiplere maruz kalan gruplara bu kalıpları hatırlatmak bile performanslarında düşüşe sebep olabilir. Stereotiplere örnek olarak, “Kadınlar kötü araba kullanır.” ya da “Asyalılar matematikte daha iyidir.” verilebilir. Yaşlandıkça hafıza performansının düşmesinin de bir kalıp yargı olup olmadığını inceleyen araştırmacılar; yaşlı bireylere hafıza performanslarının ölçüleceği söylendiğinde, performanslarının düştüğünü kanıtladı. Yaşlıların hafıza performanslarını geliştirmeye yönelik etkenleri inceleyen bu araştırma önemli bir soru soruyor: “Hafıza performansının yaş ilerledikçe azalmasında yaşlılara dönük kalıp yargıların bir payı olabilir mi?”

Lisa Geraci ve Tyler M. Miller’ın yaşlı bireylerle yaptıkları araştırmada katılımcılara hafıza testi uygulanmadan önce, kelime tamamlama görevi verildi. Bir gruba uzun süre verilerek görevde başarılı olmaları sağlanırken diğer gruba daha kısa süre verilerek başarısız olmalarına neden olundu. Bulgular, hafıza testinden önce görevi başarıyla tamamlayan yaşlı bireylerin, görevi tamamlayamayan veya hiç bir görev verilmeyen bireylerden daha başarılı olduğunu gösterdi. Yani hafıza testi öncesi verilen görevde başarısız olmak, yaşlılık ve performans düşüklüğüne dair olumsuz düşünceleri destekledi ve hafıza performanslarını olumsuz etkiledi.

Kısacası, yaş ilerledikçe hafıza performansının düştüğüne dair kalıp yargı, öncesinde verilen görevdeki başarı veya başarısızlık ile tetiklenebiliyor ve hafıza performansını etkileyebiliyor.

Detaylar için kaynak

Geraci, L., Miller, T. M. (2013). Improving older adults’ memory performance by using prior task success. Psychology of Aging, 28, (2), 340-345.