Oldukça ilgi duyduğumuz bir etkinlikle uğraşırken yoğun bir konsantrasyon yaşar ve zamanın nasıl geçtiğini anlamayız. ‘Akış’ olarak adlandırılan bu deneyim iyilik hali için oldukça önemli. Macera sporcularının neden tehlikeli sporları seçtiği sorusunda ‘akış’ deneyimi önemli bir belirleyici.

Bir araştırmada Julia Schüler ve arkadaşları, macera sporu ile uğraşan kişilerin motivasyon kaynakları ve temel psikolojik ihtiyaçlarından yola çıkarak akış deneyimleri, egzersiz bağımlılığı ve bunların sporcuların iyilik hali üzerindeki etkisi inceledi.   Araştırma sonuçlarına göre yüksek başarı motivasyonuna sahip kişiler, bu durum yeterlik ihtiyaçlarına karşılık geldiği için spor yaparken yoğun bir ‘akış’ deneyimi yaşıyor. Üyelik/aitlik motivasyonuna sahip kişilerse spor sırasında ait olma ihtiyaçlarının doyumuyla birlikte daha mutlu oluyor. Ancak başarı odaklı kişiler yoğun bir ‘akış’ deneyimi yaşamakla beraber daha fazla egzersiz bağımlılığı gösteriyor. Egzersiz bağımlılığı ise egzersize duyulan aşırı ihtiyaç ve kontrolsüz egzersiz yapma gibi olası sonuçlarla psikolojik iyi olmayı olumsuz yönde etkiliyor. Diğer yandan, üyelik-aitlik odaklı kişilerin spor sırasında kurdukları sosyal ilişkiler, takım olma gibi durumlarla ait olma ihtiyaçlarını karşıladıkları ve iyilik hallerinin kısmen daha yüksek olduğu görülüyor.

Yani temel psikolojik ihtiyaçlar, sporcuların spordan aldıkları tatmini ve mutluluklarını etkiliyor. Başarı ve performans motivasyonu iyi bir ‘akış’ deneyimi sağlasa da egzersiz bağımlılığı ihtimalini artırarak genel iyilik halinin kısmen daha düşük olmasına sebep olabiliyor.

Detaylar için kaynak:

Schüler, J., Wegner, M., & Knecthle, B. (2014). Implicit motives and basic need satisfaction in extreme endurance sports. Journal of Sports & Exercise Psychology, 36, 293-302.