Son dönemde uzmanlar çevremizdeki görüntü, koku ve seslerin davranışlarımızı etkileyip etkilemediği konusunda çeşitli araştırmalar üzerinde duruyorlar. Yaptığımız seçimlerin kısmen koşullanmalara dayandığını düşünen uzmanların araştırmalarında bu varsayımları incelediklerine tanık oluyoruz.

Yale Üniversitesi’nden John Bargh ve Lawrence Williams fiziksel koşullardan biri olan sıcaklığın, tutum ve davranışlar üzerindeki etkisini test etmek amacıyla 2 deney gerçekleştirdi. İlkinde katılımcılara bir kişi hakkında ilk izlenimlerini aktaracakları bir anket doldurmaları gerektiği söylendi. Daha sonra katılımcılar anketi doldurmak için bir görevli eşliğinde teker teker üst kata çıkartıldı. Görevli, katılımcının deneye katıldığını gösteren bir formu doldururken, katılımcıdan elindeki kahveyi birkaç dakika tutmasını rica etti. Bu işlem her katılımcıya teker teker uygulanırken, görevlinin katılımcıya verdiği kahve kimi zaman sıcak, kimi zamansa soğuktu. Deneyin anket doldurmak olduğunu sanan katılımcılar üst katta toplandıktan sonra kendilerine hayali bir kişi tasvir edilerek bu kişi hakkında bir anket doldurdular. Sonuçlar, gelirken sıcak kahve tutan katılımcıların daha olumlu yanıtlar verirken, soğuk kahve tutanların daha olumsuz yanıtlar verdiğini gösterdi.

İkinci deneyde ise katılımcılar vücudun ağrıyan bölgelerini rahatlatmak amacıyla üretilmiş sıcak ve soğuk  pedleri test ettiler. Deney sonunda katılımcılara küçük bir ödül formatında iki çeşit fişten (kendileri için içecek veya arkadaşları için hediye fişi) birini alabilecekleri söylendi. Araştırma, sıcak pedleri test eden katılımcıların  arkadaşlarına hediye etmek üzere dondurma fişini seçmeye daha fazla eğilim gösterdiğini gösterirken, soğuk pedleri test edenlerin daha çok kendileri için içecek fişini tercih ettikleri görüldü.

Bu deneylerin sonucuna göre sıcaklığın, insanların tutum ve davranışları üzerinde etkisi olduğu, davranışların sıcaklık ile manipüle edilerek şartlandırmanın mümkün olduğu düşünülüyor. Ancak  katılımcılar başka bir deney için geldiklerini sanırlarken bu konuda test edildikleri için araştırmacılara göre gerçeği bilselerdi yönlendirildiklerini düşünebilecekleri için deney farklı sonuçlar verebilirdi. Yani bilinçaltımızın bilincimizden farklı eğilimler gösterdiği sonucunu da bu deneylerden çıkarabiliriz.

Detaylar için kaynak

Bargh, J. A., & Williams, L. E. (2008). Experiencing Physical Warmth Promotes Interpersonal Warmth. Science , 322 (5601), 606-607. doi: 10.1126/science.1162548