Başarılı olmak herkesin hoşuna gider ve başarımız takdir edilsin isteriz. Bazense bir tanıdığımız başarısız olmuşsa kendimizi kötü hissettiğimiz, sevincimizi gizlediğimiz olur. Benzer şekilde, biri bizden daha başarılı olduğu zaman onun için mutlu olsak da içten içte o kişiye imrenebiliriz. Peki grup içinde en başarılı olup öne çıkmak bizi rahatsız edebilir mi?

Julie Juola Exline ve Anne Zell katılımcılara olası senaryolar vererek bir grupta diğer kişilerden daha başarılı veya daha başarısız olduklarında nasıl hissettiklerini inceleyen bir dizi araştırma yaptı. Sonuçla, bağımsız, özerk kişilik özellikleri baskın olan bireylerde diğer kişileri geçerek başarılı olmanın olumlu duygularla paralel olduğu görülürken, başkalarının onları geçtiği senaryolarda ise kızgınlık ve suçluluk hissettikleri görüldü.

Bunun yanı sıra sosyal aidiyet değerleri, yani grup ilişkilerine bağlı, sosyal normlara öncelik veren kişilik özellikleri baskın olan bireylerde, başkalarından daha başarılı olma senaryolarının rahatsızlığa yol açtığı görüldü. Ancak bu kişilik özelliklerine sahip bireylerde başkalarının onlardan daha başarılı olması durumunun da kaygı ve rahatsızlık hissine sebep olduğu görüldü.

Özetle, sosyal aidiyet değerleri baskın olan bireyler kendilerini gruptan farklı gösteren olumlu veya olumsuz her hangi bir durum karşısında kaygı hissedebiliyor.  Yani onları rahatsız eden şey başarı veya başarısızlıktan çok, grup içinde farklı bir yere sahip olmak. Araştırmacılar bu durumun, topluma uyum sağlama ve göze batmama gibi sosyal aidiyet değerleri ile ilişkili olduğunu söylüyor. Aynı zamanda düşük özgüven, duygusal dengesizlik gibi bazı başka kişisel özelliklerinin de bu durumu teşvik ettiği bulgular arasında yer alıyor.

Detaylar için kaynak

Exline, J.J.,  & Zell, A.L.(2012): Who doesn’t want to be envied? Personality correlates of emotional responses to outperformance scenarios. Basic and Applied Social Psychology,34 (3), 236-253.