Sosyal hayat içerisinde sağlıklı biçimde yer almak için, ilişki içinde olduğumuz kişilerin bize nasıl davrandıklarını ayırt edebilmemiz önemlidir. Bunu başarmanın bir yolu, o kişinin başka birine nasıl davrandığını gözlemlemektir. İlişkilerdeki işbirliğine olan yatkınlığı çok erken dönemlerde gelişen bebeklerin, bu ayrımı yapıp yapmadıkları merak konusu…

Hamlin ve Wynn, bu soruya cevap bulmak için 3 ve 9 aylık bebeklerin yer aldığı iki farklı deney yapıyor. İki deneyde de sosyal (kuklalar arasında geçen) ve cansız (kuklaların yer almadığı) iki farklı senaryo yaratılıyor. Peluş kuklalar arasında geçen sosyal senaryoda, kuklalardan biri, içinde oyuncak olan bir kutuyu açmaya çalışıyor.  Başrol oyuncusu kukla, kutuyu açmaya uğraşırken bir kukla gelip  yardım ediyor ve  birlikte açıyorlar. Sahne tekrarlanıyor; fakat bu sefer farklı bir kukla gelip başroldeki kuklanın bu kutuyu açmasını engelliyor. Cansız senaryoda ise, her şey aynı; sadece başrol kukla değil, mekanik bir kıskaç…

İkinci deneyde ise, 3 ve 5 aylık bebekler seçiliyor. 5 aylık bebekler için izlenen yol ilk deneyin aynısı… Başrol kukla, sahnede bir topla oynuyor ve bir süre sonra topu elinden kaçırıyor. Bir kukla topu yakalayıp ona geri veriyor ama aynı sahne tekrarlandığında bir başka kukla topu alıp kaçıyor. Cansız kıskaçla olan senaryoda ise, 3 ve 5 aylık bebeklerin dahil olduğu iki deneyde de her şey aynı kalıp sadece başrol kukla mekanik bir kıskaç oluyor.

İlk deneyde 5 ve 9 aylık bebeklerin tercihleri, cansız senaryo için kutuyu açmasına engel olan kukla oluyor. Sosyal senaryo için ise başroldeki kuklaya yardım eden kukladan yana tercihlerini kullanıyorlar. İkinci deneyde ise bebekler, kuklalar arasında geçen senaryoda topu başrol kuklaya veren, yani yardım eden kuklayı tercih ettikleri görülüyor. Özetle 3., 5. ve 9. aydaki bebeklerin iki canlı arasında geçen diyalogları gözlemlediğinde, onlar arasında özverili olan ve yardım edeni tercih ettikleri saptanıyor.

Bu araştırma, bebeklerin özverili insanlara vicdansız insanlara nazaran daha çok ilgi gösterdiklerini ortaya koyuyor ve insanların bir kişiyi tanımak için onun başkasıyla ilişkisini gözlemlemesinin çok erken dönemlerde başladığını gösteriyor.

Detaylar için kaynak

Hamlin, J. K. & Wynn, K. (2011). Young infant prefer prosocial to antisocial others. Cognitive Development, 26, 30–39.