Şizofreni, pozitif ve negatif belirtilerinin yanı sıra düşünceyle ilgili kusurlarla da tanımlanan bir psikotik bozukluktur. Bu bilişsel bozulmalar toplumsal, mesleki ve akademik alanlardaki işlevsel yetersizliklerin altında yatan en önemli etmenlerden. Yapılan araştırmalar, bilişsel işlevsellikteki bozulmanın hastaların yaşından, cinsiyetinden ve tedavi görüp görmemelerinden fazla etkilenmediğini gösteriyor. Peki, şizofreni hastalarının bilişsel işlevlerindeki bozulmanın eğitim düzeyleriyle bir ilişkisi olabilir mi?

Yıldız ve arkadaşlarının yürüttüğü araştırma böyle bir sonuca ulaştı. Araştırmada yer alan 80 şizofreni hastasının nüfus özellikleri olarak yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, meslek yaşamı, ailede başka bir psikotik bozukluk hastasının varlığı ve hastalığın başlangıç yaşı kaydediliyor. Klinik özellikler olarak da tedavisiz geçen süre, hastalığın başlangıç şekli, hastalığın süresi, hastanede yatış sayısı, hastanede toplam yatış günü, günlük sigara tüketimi, özkıyım girişimi, fiziksel şiddet davranışı, elektro konvulsif tedavi (EKT) uygulaması, hastalığın tipi ve hastalığın gidişi araştırılıyor. Ardından hastaların sözel zekâ yetileri, performans zekâları, bilişsel işlev hızları, sözel, görsel, işlem, öğrenme bellekleri ve yürütücü işlevleri değerlendiriliyor.

İncelenen şizofreni hastalarının zeka seviyelerinin normalden aşağıda ve donuk normal zeka olduğu belirlendi. Hastaların eğitim seviyeleri arttıkça, zeka seviyelerinin de arttığı görüldü. Eğitim düzeyi yüksek olan hastaların dikkat, işlem belleği, görsel bellek ve sözel öğrenme gibi bilişsel işlevlerinin, eğitim seviyesi düşük olanlara göre daha iyi düzeyde olduğu ortaya çıktı. Hastaların eğitim düzeyleri dışındaki nüfus ve klinik özellikleri ile bilişsel işlevleri arasında ise bir ilişki bulunamadı.

Araştırmacılar, şizofreni hastalarında görülen bilişsel bozukluklarının, hastalık ortaya çıkmadan önce belirti vermeye başlayan temel bozukluklar olduğunu belirtiyor. Araştırmacılar ayrıca hastaların bilişsel işlev düzeylerinin sadece eğitimden etkilenmiş olmasının, şizofreni ile zekâ düzeyi arasındaki ilişkiyle bağlantılı olabileceğini düşünüyor.

Detaylar için kaynak

Yıldız, M.,  Kutlu, H., & Tural, Ü. (2011). Şizofrenide bilişsel işlevler nüfus ve klinik özelliklerden etkilenir mi?. Klinik Psikofarmakoloji Bulteni, 21(2), 131-8.