Çoğu zaman kendimizi, birine anlatmış olduğumuz bir hikayeyi ona tekrar anlatırken buluruz. Çevremizde de gözlemlediğimiz gibi, bu tip unutkanlık yaşlıların başına daha sık gelir. Yaşlılıkla birlikte görülen bilişsel gerilemelerin en önemli sonuçlarından birisi hafızada meydana gelen bozukluklardır. Bakın gençlerin hafızaları ile yaşlıların hafızaları karşılaştırıldığında ortaya neler çıkıyor.

Nigel Gopie öncülüğünde yürütülen çalışmada yaşlıların hafıza doğruluklarını ve kendilerinin bunun farkında olup olmadıkları incelendi. 20 genç 20 yaşlı iki grup katılımcıya önce bilgisayar ekranında bir cümle gösterildi, daha sonra ekrana ünlü bir kişinin yüzü gelerek katılımcılardan bu ifadeyi ünlü kişinin yüzüne söylemesi istendi. Sonrasında yarısı yeni eklenmiş 20 cümle ve yüz, karışık olarak katılımcılara gösterildi ve bunların deneyin önceki kısmında mevcut olup olmadıklarını hatırlamaları istendi. Katılımcıların önlerindeki “eminim vardı”, “çok emin değilim vardı”, “eminim yoktu”, “çok emin değilim yoktu” butonlarına basmaları istenerek hafızalarına olan güvenleri de ölçüldü. Sonrasında yüzler ve cümleler karışık olarak eşleştirilerek gösterildi ve kendilerinden, bu cümlenin söyledikleri yüzle doğru olarak eşleştirilip eşleştirilmediğini hatırlamaları istendi.

İkinci bir deneyde ise önce ünlünün yüzü ve daha sonra cümle gösterildi. Deneyin geri kalan kısmı birinci uygulamayla aynıydı; ancak katılımcıların eşleştirmelerden, kendilerine cümlenin doğru kişi tarafından söylenip söylenmediğini hatırlaması gerekiyordu.

İlk deneyin sonuçlarında, yüzü ve cümleyi tanıyıp hatırlama kısmında genç ve yaşlı grup arasında büyük bir farklılık görülmese de, kime ne söylediğini hatırlama konusunda gençlerin performansının yaşlılardan daha iyi olduğu ortaya çıktı. Yaşlı ve gençlerin kendi hafızalarına güvenme konusunda anlamlı bir fark bulunamadı ve hatta yaşlılar ünlüye bir gerçeği söylemediğini ifade ederken gençlere göre kendilerinden daha emindiler. Ters uygulamada da yaşlıların hafızalarının genel durumu gençlerden zayıf gözükürken, bu sefer yaşlıların kendinden emin oldukları ifadelerde daha sık yanıldıkları görüldü.

Araştırmacılara göre, yaşlıların birine bir şey söyleme veya söylememeleri konusunda kendilerinden oldukça emin olmaları, aynı bilgiyi sık sık tekrarlamalarına sebep oluyor olabilir. Ancak yaşlıların, kendilerine söylenen bilginin kaynağı konusunda çok güçlü bir hafızaya sahip olmadıkları da görülüyor.

Detaylar için kaynak:

Gopie, N., Craik, F.I.M,&  Hasher, L. (2010). Destination memory impairment in older adults. Psychology and Aging.25 (4), 922-928.