İlişkilerimizde bir hata yaptıktan sonra bunu telafi etmek için en çok başvurduğumuz yöntem özür dilemektir. Başkalarının da benzer durumda çoğu zaman bizden özür dilemesini bekleriz. Ancak özür dilemek her zaman etkili olmayabiliyor; hatta zaman zaman daha fazla güvensizlik duygusu yaratabiliyor. Peki neden?

Araştırmacı Creemer ve arkadaşları, birisinin bizden özür dileyeceğini “düşündüğümüzde” o özüre değer vermeye veya onu kabul etmeye daha istekli olduğumuzu; ancak bizden gerçekten özür dilendiğinde ise bunu daha az önemsediğimizi öne sürerek bunu bir araştırma ile test etti. Yaptıkları deneyde, bir grup katılımcının bilgisayarda partnerleriyle iletişim kurmaları istendi. Her katılımcıya 10 Euro verildi ve bu parayı partnerlerine vermeleri söylendi. Verecekleri her 1 Euro için paranın üçe katlanacağı; örneğin 10 Euro’yu verdiklerinde bunun 30 Euro olarak verileceği belirtildi. Partnerlerin ise bu paranın ne kadarını kendileri için tutup ne kadarını geri vereceklerine karar vermeleri gerekti. Katılımcılar parayı gönderdikten sonra kendilerine partnerlerinin sadece 5 Euro geri verdikleri söyledi. Sonrasında partnerlerinden bir özür mesajı aldılar ve partnerler, sadece 5 Euro geri vermelerinin haksızlık olduğunu itiraf ettiler. Başka bir grup öğrenciden ise bu senaryoyu “yaşadıklarını” farzetmeleri ve karşılığında özür mesajı alacaklarını hayal etmeleri istendi. Yani ikinci grup, bu deneye tabi tutulmadı fakat senaryoyu hayali olarak canlandırmaları istendi.

Sonuçlar, kendilerinden özür dilendiğini düşünen katılımcıların (ikinci grup), bu özrü gerçekten alan katılımcılara oranla (birinci grup) partnerlerinden gelen özrü kabul etmeye daha istekliydi ve o özüre daha çok değer verdi. Yani, insanların aslında birisi onlardan özür dilediğinde bunun anlamlı olacağını düşündüğü, ama bunu gerçekten yaşadıklarında aynı şekilde hissetmedikleri ortaya çıktı.

Demek ki “Bu hatası için benden özür dileyecek” düşüncesi “Benden özür diledi” yaşantısından daha etkili olabiliyor. Bu da bir bakıma insanların ilişkide yaşadıkları bir sorunu çözerken nelerin olması gerektiğine dair çok da iyi tahmin yapamadıklarını gösteriyor.

Detaylar için kaynak

De Cremer, D., Pillutla, M. M., & Folmer, C. R. (2010). How Important Is an Apology to You?: Forecasting Errors in Evaluating the Value of Apologies. Psychological Science, 22 (1),  DOI: 10.1177/0956797610391101