İlk izlenimin değişmesinin zor olduğu yaygın olarak bilinir. Biriyle ilgili genel izlenimimiz, zamanla bilginin yenilenmesi ile değişebilse de, bu durum ilk izlenim için kolay değildir. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, detaylandırmanın insanlar hakkında kalıp-yargılar oluşturma üzerindeki etkisini inceledi.

Araştırmacı Wyer, üniversite öğrencileri ile yaptığı deneyde öğrencilerin bir karakter hakkında, bu karakterin farklı ortamlarda çekilmiş fotoğraflarına bakmalarını ve yakın zamanlarda dâhil olduğu olaylarla ilgili yazılar okumalarını isteyerek bilgi edinmelerini sağladı. Bu karakter kel, ortalama 25 yaşında görünen, normal giyinmiş bir kişiydi. Öğrencilerin bir kısmına o karakterin kanser hastası olduğu ve kemoterapi gördüğü için kel kaldığı bilgisi verilirken, diğerlerine, karakterin yerel bir çeteye katıldıktan sonra kel kaldığı söylendi. Deneyin bir son aşamasında ise, daha önce çeteye katıldığı için kel olduğu bilgisi verilen grubun fikirlerini değiştirmek için karakterin görünüşündeki değişikliklerin sebebinin aslında hastalık olduğu açıklandı. Deneyin ikinci kısmında farklı bir gruptan, detaylandırmanın etkisini görmek amacıyla, karakterin partideki davranışlarıyla ilgili bilgiyi tekrar okumaları istendi.

Araştırma sonuçları, düşünerek oluşturulmuş izlenimin son edinilen bilgiyi yansıttığı, ancak farkında olmadan oluşturulan ilk izlenimin değişime çok açık olmadığını gösterdi. Karakterin çeteye katıldığı bilgisiyle oluşan ilk izlenimi, hasta olduğu bilgisiyle değiştiren gruptaki katılımcılar,  yapılan incelemede fikirlerini değiştirmiş gibi gözükseler de, örtülü-çağrışım testinde, karakteri düşmancıl özelliklerle ilişkilendirerek aslında hala ilk izlenimlerinin etkisinde olduklarını gösterdiler. Bunun yanında, gerçeği öğrendikten sonra davranışlarla ilgili açıklamaları tekrar okuma fırsatı verilen, yani biraz daha detay verilen katılımcıların, ilk izlenimlerini değiştirmede kısmen daha başarılı olduğu görüldü.

Bu sonuçlar, ilk izlenimin değişebilmesi için buna karşıt olan yeni bilginin iyi detaylandırılmış ve daha güçlü olması gerektiğini gösteriyor.

Detaylar için kaynak

Wyer, N., A .(2010). You never get a second chance to make a first (implicit) impression: The role of elaboration in the formation and revision of implicit impressions. Social Cognition, 28, 1-19.