İnsanlar başkalarını dış görünüşleri ile (örneğin giyim tarzı, saç şekli, boy uzunluğu, kilo vb.) tarif etmeye oldukça eğilimlidir. Peki ‘ırk’ insanları tanımlamada pek çok başka özellikten, örneğin saç renginden, daha önemli bir özellik olabilir mi?

Bu soruya yanıt arayan Michael Norton ve araştırma grubu, yürüttükleri bir dizi çalışmada  beyaz ırktan olan Amerikalılar’ın ırkçı görünmekten kaçınmak amacıyla renk-körü gibi davranma eğilimleri olup olmadığını inceledi. Bu çalışmalardan birinde, gönüllü bir grup katılımcının fotoğrafları çekildi. Bu fotoğraflar 7 kategoriye ayrıldı: ırk (beyaz/zenci), cinsiyet (kadın/erkek), yaş (30 yaş üstü/25 yaş altı), fotoğrafın fon rengi (mavi/kırmızı), saç rengi (açık/koyu), yüz ifadesi (gülümseyen/gülümsemeyen) ve yüz tüyleri (var/yok). Daha sonra deneye katılan bir grup öğrencinin, 24 fotoğrafı bu 7 kategoriye göre bilgisayar ortamında sınıflandırması istendi. Başka bir grup öğrenci ise sadece örnek fotoğrafları içeren bir anket okudular. Bu ankette, kendilerini bilgisayarda 7 ayrı kategoriye bu fotoğrafları yerleştirirken hayal etmeleri ve hangi kategoriye daha çabuk yerleştirebileceklerini değerlendirmeleri istendi.

İlk gruptaki katılımcılar fotoğrafları kategorilere yerleştirme konusunda % 95 oranında başarılı oldu ve kategoriler arasındaki başarı hemen hemen aynıydı. Bu gruptaki katlımcıların en hızlı oldukları kategoriler ise fotoğrafın fon rengi, cinsiyet ve ırk olarak ortaya çıktı. İkinci gruptaki katılımcılar ise hangi kategoride en hızlı/en yavaş olacaklarını tahmin etmeleri istendiğinde, ‘ırk’ kategorisi en yavaş olacaklarını düşündükleri kategoriler arasında yer aldı. Yani katılımcılar fotoğrafları kişilerin ırklarına göre yerleştirmede oldukça yavaş olacaklarını söylediler.

Sonuçta bu araştırma gerçek davranışla kendini dışarıya sunma düşüncesi arasında fark olduğunu gösteriyor. Pek çok snırlılığı olan bir araştırma olsa da, Beyaz Amerikalılar’ın ırkçı izlenimi yaratmama ve önyargılı görünmekten kaçma eğilimleri olduğunu ortaya koyuyor.

 Detaylar için kaynak

Norton, M. I., Sommers, S. R., Apfelbaum, E. P., Pura, N., & Ariely, D. (2006). Color blindness and interracial interaction: Playing the political correctness game. Psychological Science, 17(11), 949-953.