Her geçen gün sosyal paylaşım sitelerinin, özellikle de Facebook’un hayatımızdaki önemi biraz daha artıyor. İnsanlar, Facebook profillerinde günlük hayatlarına dair fotoğraf ve videolar dışında kişisel bilgilerini de paylaşıyor. Ancak bu bilgiler her zaman kişinin gerçek özelliklerini yansıtmayabiliyor. Üzerinde biraz oynayarak sosyal medyada başkalarıyla paylaştığımız kişiliğimiz, biz farkında olmadan kendimizle ilgili fikirlerimizi de etkiliyor olabilir mi?

Amy Gonzales ve Jeffrey Hancock, bu soruya yanıt ararken öz-farkındalık ve benlik sunumu kuramlarından yola çıkarak yaptıkları bir araştırmada, Facebook’a maruz kalmanın öz-saygı üstündeki etkilerini inceledi. Araştırmacılar, kişi kendisiyle ilgili bir uyarana (aynadaki yansıması, kendi fotoğrafı veya ses kaydı gibi) maruz bırakılıp, kendisine dışarıdaki insanların gözüyle bakması sağlandığında, öz-saygısında düşüş olacağı görüşünü temel aldılar. Çalışmada bir grup öğrencinin 3 dakika boyunca kendi Facebook profillerine, diğer bir grubun ise aynada kendi yansımalarına bakmaları istendi. Bu uygulamadan sonra ise standart bir ölçekle her iki gruptaki katılımcıların öz-saygıları  ölçüldü. Katılımcılar ölçeğe yanıt verirken Facebook profili ve ayna uyaranlarına maruz kalmaya devam ettiler.

Sonuçlar incelendiğinde, aynadaki yansımalarına bakan öğrencilerin öz-saygılarında düşüş olduğu ortaya çıktı. Buna karşın, Facebook profillerine baktıktan sonra soruları yanıtlayan öğrenci grubunun öz-saygılarında artış olduğu gözlendi. Ayrıca Facebook sayfalarını ve özellikle kendi profillerini güncelleyen öğrencilerin kendilerine olan saygılarının da arttığı elde edilen bir diğer sonuç.

Bu sonuçlara bakılarak denilebilir ki insanların Facebook’ta kendi tercih ettikleri olumlu özelliklerini paylaşmaları ve dışarıdan bu şekilde gözüktüklerini bilmeleri, Facebook’u ayna veya fotoğraf gibi diğer öz-farkındalık kazanma uyaranlarından farklı – daha olumlu – bir  yere koyuyor.

Detaylar için kaynak

Gonzales, L. A., & Hancock, J. T. (2011). Mirror, mirror on my facebook wall: Effects of exposure to facebook on self-esteem. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 14, 79-83.