Özellikle son yıllarda, çok sayıda kişisel gelişim ve kendine yardım kitabı raflarda yerini aldı. Uzmanlar ve araştırmacılar geniş kitlelere ulaşmak için sayısız popüler kitap yazıyor, pek çok sorunla ilgili çeşitli önerilerde bulunuyor, okuyuculara sorunlarıyla başa çıkmalarına yardımcı olmak amacıyla teknikler öğretmeye çalışıyor.

Bu kitapların faydasını bir tarafa koyacak olursak, son yıllarda kendine yardım kitaplarının ne ölçüde faydalı olduğuna dair birtakım bilimsel araştırmalar yapılıyor. Örneğin Gerard Haeffel, depresyon yaşamaya eğilimli üniversite öğrencileri ile Amerika’da yaptığı bir çalışmada 3 farklı kendine yardım kitabının depresif belirtiler üstündeki etkisini inceledi. Bir grup öğrenci kitapçılarda rastlayabileceğimiz, bilişsel-davranışçı terapi yaklaşımını izleyen ve olumsuz düşünceleri değiştirme teknikleri üstüne kurulu bir kitabı okudu ve onun üstünde 4 hafta süreyle çalıştı. İkinci grup, bu ilk kitaba benzeyen ancak klasik bilişsel-davranışçı yaklaşımı izlemeyen, yani olumsuz düşünceleri değiştirme teknikleri içermeyen bir kitap eşliğinde çalıştı. Son grup öğrenci ise akademik beceriler geliştirmeye yönelik bir kitap okudu.

Araştırmanın sonuçları, ilk gruptaki öğrencilerin 4 haftalık çalışma sonrasında diğer gruptaki öğrencilere oranla daha fazla depresyon belirtisi gösterdiğini ortaya çıkardı. Yani bilişsel-darvanışçı teknikleri anlatan ve bu teknikleri uygulamayı sağlayan kitap, depresyona eğilimli kişilerde daha fazla depresif belirtilere yol açtı. Hatta öğrenciler çalışma tamamlandıktan 4 hafta sonra tekrar incelendiğinde, yine bilişsel-davranışçı terapi teknikleri üstüne kurulu kitabı okuyan gruptaki öğrencilerin stres düzeylerinin daha fazla olduğu görüldü.

Bu araştırmanın birtakım sınırlılıkları bulunsa ve herkese genellenemeyecek olsa da, kendine yardım kitaplarının olumsuz etkileri olabileceğine dair veriler sunması açısından önemli bir çalışma. Gerard Haeffel, bilişsel tekniklere yönelik bazı kitapların, özellikle çok düşünen ve depresyon riski taşıyan kişiler için fayda getirmekten çok, zararlı olabileceğini vurguluyor. Hangi kitaplardan kimlerin faydalanması gerektiğinin de önemli olduğunu göz ardı etmemek gerekiyor.

Detaylar için kaynak:

Haeffel, G. (2010). When self-help is no help: Traditional cognitive skills training does not prevent depressive symptoms in people who ruminate. Behaviour Research and Therapy, 48 (2), 152-157.